دعانویسی، طلسم و سحر چیست؟ (تاریخچه، روش‌ها، نگاه ادیان، منابع معتبر)

مقدمه

دعانویسی، طلسم‌سازی و سحر از قدیمی‌ترین فعالیت‌های انسان بوده‌اند. انسان‌ها از هزاران سال پیش برای کنترل آینده، درمان بیماری، ایجاد عشق، دفع دشمن، یا حتی آسیب‌زدن به دیگران به سراغ افرادی می‌رفتند که ادعا می‌کردند با نیروهای نامرئی در ارتباطند.
این مقاله با نگاه تاریخی، دینی و تحلیلی به بررسی سه موضوع اصلی دعانویسی، طلسم و سحر می‌پردازد.

بخش اول: دعانویسی چیست؟

۱. تعریف دعانویسی

دعانویسی یعنی:

• نوشتن آیات، اذکار، حروف، اعداد یا کلمات مبهم با ادعاهای خاص مثل گره‌گشایی، عشق، رفع چشم‌زخم، دفع جن یا بازکردن بخت.

در گذشته برخی دعاهای مکتوب معتبر وجود داشته (مثل حرز امام جواد)،اما بیشتر چیزی که امروز «دعانویسی» نامیده می‌شود ریشه‌ای خرافی یا سودجویانه دارد.

۲. روش‌های رایج دعانویس‌ها

1. نوشتن آیات با حروف ابجد

2. ترکیب آیات + نمادهای نامفهوم

3. حروف مقطعه، جداول مربع (وفق)

4. نوشتن دعا در کاغذ فویل، پوست آهو، پارچه

5. استفاده از دود اسپند، کندر، جمره

6. درخواست «نام مادر» (ویژگی اصلی روش‌های دمونولوژیک)

نکته: «نام مادر» دادن در هیچ کتاب معتبر اسلامی نیامده و فقط در سحر بابلی و رمل و جفر تقلبی استفاده می‌شود.

۳. چرا مردم سراغ دعانویس می‌روند؟

1. ترس و اضطراب

2. ناآگاهی و درماندگی

3. مشکلات عاطفی، مالی، خانوادگی

4. تلقین و اثر پلاسبو

5. استفاده‌ی برخی از اصطلاحات دینی برای فریب مردم

بخش دوم: طلسم چیست؟

۱. تعریف طلسم

طلسم (Talisman / Tilism) یعنی:

• شیء یا نوشتهٔ رمزآلودی که گفته می‌شود نیروی ماورایی در آن حلول کرده و می‌تواند بر زندگی انسان اثر بگذارد.

طلسم‌ها معمولاً شامل:

1. حروف ابجد

2. نمادهای بابلی، یونانی یا عبری

3. شکل‌های هندسی مثل ستاره شش‌پر

4. نام‌های نامفهوم (معمولاً نام جن)

۲. انواع طلسم

• طلسم عشق

• طلسم بستن زبان

• طلسم جدایی

• طلسم کسب مال

• طلسم محافظ جن

• طلسم گره‌گشایی

• انواع دیگر که بعدا در مورد آن آگاهی خواهیم داد

نکته:بیشتر این طلسم‌ها برخاسته از سحر یهودی–بابلی‌ست (کابالا + جداول بابلی)

۳. حکم شرعی طلسم

در فقه شیعه و سنی:

• طلسمی که شامل الفاظ غیرقابل‌فهم، احضار جن، یا استعانت از شیطان باشد → حرام قطعاً

• طلسمی که فقط آیه قرآن باشد ولی به نیت جادویی استفاده شود → بدعت و غالباً حرام

• حرزهای معتبر (مثل حرز جواد) → مجاز

منابع اسلامی

• الکافی، کتاب السحر

• تهذیب الأحکام، باب السحر

• بحارالأنوار، جلد ۹۱

• تفسیر المیزان، ذیل آیه ۱۰۲ بقره

بخش سوم: سحر و جادو چیست؟

۱. تعریف سحر

در ادیان ابراهیمی:
سحر یعنی استفاده از نیروهای شیطانی + توهم‌سازی + علم پنهان برای تغییر امور.

در تاریخ:
سحر شامل:

• احضار جن

• ساخت طلسم

• فریب ذهن (Illusion)

• اوراد شیطانی

• قربانی‌کردن حیوان / خون

• انواع دیگر که بعدا در مورد آن آگاهی خواهیم داد

۲. سحر در قرآن

• داستان هاروت و ماروت (بقره ۱۰۲) → منشأ سحر بابلی

• جادوگران فرعون (طه ۶۶–۶۹) → سحر بصری و توهم

• «وَ مِن شَرِّ النَّفّاثاتِ فِي العُقَدِ» (فلق ۴) → گره‌زن‌ها / طلسم‌سازها

۳. حکم سحر

در اسلام:

1. حرام شدید، گناه کبیره

2. روایات فراوان بر حرمت مطلق (الکافی، ج۲، ص۴۰۳)

در یهودیت:

1. «جادوگر را زنده مگذار» — سفر خروج 22:18

در مسیحیت:

1. «ساحر و رمال نزد خدا مکروه است.» — تثنیه 18:10–12

بخش چهارم: تاریخچه دعانویسی، طلسم و سحر در تمدن‌ها

۱. مصر باستان

جادوگران مصری طلسم‌ها را روی پاپیروس می‌نوشتند.«کتاب مردگان» و «پاپیروس ابرز» پر از ورد و طلسم است.

منابع:

• Ebers Papyrus (1963)

• Robert Ritner, Ancient Egyptian Magical Practice

۲. بابِل و آشور

مهم‌ترین مرکز سحر تاریخی.
طلسم‌نویسی، احضار جن (شِدّیم)، جداول جادویی.

منابع:

• Jean Bottéro, Religion in Mesopotamia

• ANET – Princeton University Press

۳. یونان و روم

کتاب‌های Greek Magical Papyri سرچشمه بیشتر طلسم‌های امروزی‌اند.
طلسم عشق، بستن زبان، احضار ارواح.

منبع:

• Hans Dieter Betz, The Greek Magical Papyri

۴. یهودیت (کابالا)

طلسم‌های کبالایی منشأ بسیاری از طلسم‌های اسلامی–محلی‌اند.
استفاده از:

• حروف عبری

• ستاره شش‌پر

• نام فرشتگان + نام جن‌ها

منابع:

• Gershom Scholem, Kabbalah

• Sefer Raziel (کتاب رازئیل)

۵. مسیحیت

در قرون وسطی کلیسا با جادوگران مبارزه می‌کرد.با این حال تعویذهای مذهبی برای محافظت به‌کار می‌رفت.

۶. اسلام

• سحر وجود دارد اما حرام است

• دعانویسی تحریف‌شده → معمولاً ترکیب اسلام + کابالا + بابلی

• «حرز» معتبر داریم، اما «طلسم» نداریم

بخش پنجم: پشت‌پرده فعلی دعانویسان

۱. روش درآمدزایی

• القای ترس («سحر شدی، بستگی داری»)

• فروش طلسم‌های چند میلیونی

• گرفتن اطلاعات خصوصی

• ایجاد وابستگی روانی

• نسبت‌دادن مشکلات طبیعی به «اجنه»

۲. روش‌های رایج سحر‌فروشان

• طلب «اسم مادر»

• استفاده از اشکال نامفهوم

• نوشتن کلمات بی‌معنی (مثلاً: طهطمسیخ…)

• پیچاندن کاغذ در نخ قرمز

• سوزاندن طلسم در چاه یا قبرستان

• انداختن کاغذها در آب جاری

اینها در هیچ منبع اسلامی معتبر وجود ندارد و ریشه در سحر بابلی و یهودی دارد.

بخش ششم: تفاوت واقعی دعای مشروع، دعانویسی، طلسم و سحر

منابع معتبر

منابع اسلامی

1. الکافی، محمدبن‌یعقوب کلینی، دارالکتب الإسلامیة

2. تهذیب الأحکام، شیخ طوسی

3. وسائل الشیعة، حرّ عاملی

4. بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۹۱

5. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ذیل آیه ۱۰۲ بقره

6. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، همان آیه

منابع تاریخی–غربی

1. Robert Ritner – Ancient Egyptian Magical Practice

2. Hans Dieter Betz – The Greek Magical Papyri

3. Gershom Scholem – Kabbalah

4. Jean Bottéro – Religion in Ancient Mesopotamia

5. Ancient Near Eastern Texts (ANET)